سمینار نقش دانشگاه در توانمند سازی صنایع با رویکرد تولیدات دانش بینان با همکاری دانشگاه پیام نور استان، سازمان صمت و پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی در تالار علامه جعفری دانشگاه پیام نور استان برگزار شد.

دکتر واعظی رئیس پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی در این سمینار نقش واحد های تحقیق و توسعه صنایع در اقتصاد دانش بنیان را تشریح کرد. واعظی تقویت فرهنگ و گفتمان R&D در میان مدیران دولتی و صنایع، تقویت زیرساخت‌های قانونی توسط دولت‌، کاربست سیاست‌هایی نظیر مشوق‌های مالیاتی با مشارکت در ریسک، درون زا نمودن تولید و رفع موانع تولید رقابت پذیر، خصوصی نمودن پژوهش از طریق حمایت از شرکتهای دانش بنیان وهم نوآوری (Co-Innovation) صنایع با دانشگاه، پارک و شرکتهای دانش بنیان را مهمترین عوامل توسعه واحد های تحقیق و توسعه در کشور دانست.

رئیس پارک علم و فناوری تحقیق و توسعه  را بر اساس تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا (OECD)، "انجام هرگونه کار خلاق به طریقی نظام مند به منظور انباشت دانش از جمله دانش بشری، فرهنگی و اجتماعی و استفاده از این انباشت  دانش برای طرح کاربردهای جدید" عنوان کرد و افزود، در ادبیات بین المللی هزینه انجام شده توسط  کشور ها برای توسعه واحد های تحقیق و توسعه را سرمایه گذاری میدانند در حالی که در کشور ما متاسفانه به جای کلمه سرمایه گذاری از واژه هزینه تحقیق و توسعه استفاده می شود و این موضوع تفاوت اصلی نگاه ما و کشور های پیشرفته به موضوع R&D  را میرساند. یعنی در کشور های توسعه یافته هزینه انجام شده در توسعه واحد های تحقیق و توسعه صنایع را سرمایه گذاری می دانند و در کشور ما این موضوع هزینه کرد محسوب می شود.

دکتر واعظی افزود، رشد اقتصادی حاصل از تحقیق و توسعه از مسیر افزایش سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه و افزایش نیروی انسانی متخصص فعال در R&D به دست می‌آید. دکتر واعظی میزان سرمایه گذاری کشور های توسعه یافته در امر توسعه واحد های تحقیق و توسعه را با نرخ رشد مربوطه در سال های 2019 و 2020 مقایسه نمود و گفت: متاسفانه به استثنای چند کشور توسعه یافته کشور ما و سایر کشور های جهان در این آمار در مجموع فقط دو درصد از این سهم را داشته اند.

رئیس پارک علم و فناوری گفت  به لحاظ  سهم سرمایه گذاری در R&D در سال2020 کشور های توسعه یافته زمینه های مختلفی را در اولویت قرار داده اند . مثلا امریکا 84 درصد  سرمایه گذاری تحقیق و توسعه را در حوزه ICT و سلامت انجام داده و کشور چین حوزه های محصولات و خدمات مرتبط با ICT و صنایع هوا و فضا را در اولویت های سرمایه گذاری خود قرار داده اند و با بررسی سایر کشور های توسعه یافته هم به این نتیجه میرسیم که سلامت و فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشترین حوزه برای سرمایه گذاری در امر تحقیق و توسعه را شامل میشود.

واعظی با مقایسه میزان سرمایه گذاری شرکت های بزرگ دنیا در امر تحقیق و توسعه و نرخ رشد آن در سالهای ۲۰2۳ تا ۲۰۱۹ گفت، شرکت آلفابت (هولدینگ گوگل ) حدود ۲۳ هزار میلیارد یورو در سال برای واحد تحقیق و توسعه خود هزینه کرده است و به لحاظ میزان هزینه و نرخ رشد آن رتبه اول در دنیا را به خود اختصاص داده است. این اعداد مسیر آینده را ترسیم خواهند کرد و ما برای عقب نماندن از قافله توسعه جهانی باید هوشیار باشیم. واعظی گفت بر اساس گزارش کمیسیون اروپا حتی پاندمی کرونا هم باعث کاهش سرمایه‌گذاری درحوزه تحقیق و توسعه نشده است و در دوران کرونا شرکت هایی سرپا ایستاده اند که از سال ها قبل در زمینه توسعه واحد های تحقیق و توسعه خود سرمایه گذاری نموده بودند.

واعظی گفت در ایران بیش از 70 درصد سرمایه گذاری در واحد های تحقیق و توسعه R&D توسط دولت انجام می‌شود و این یعنی دانشگاه‌های ما دولتی هستند و ما نفت را می‌فروشیم و به دانشگاه ها می دهیم تا تحقیق و توسعه را انجام دهند و بنگاه های اقتصادی بخش خصوصی سهم بسیار کمی در سرمایه گذاری در این حوزه را دارند و این وضعیت بسیار نگران کننده است.

دکتر واعظی در انتها ، انحصارو رانت در صنایع، درون زا نبودن و همچنین نگرش هزینه ای بودن واحد های تحقیق و توسعه را مهمترین موانع توسعه واحد های تحقیق و توسعه در کشور دانست و افزود جایی که انحصار در تولید  داشته باشیم یا تولید ما از نوع مونتاژ باشد نیاز به R&D نداریم. هر زمانی انحصار و رانت را از صنعت برداریم حتماً باید سراغ دانشگاه ها، پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان  R&D برویم و مجبوریم خواهیم بود رقابت کنیم و با وجود رقابت است که واحد تحقیق و توسعه صنایع  معنی پیدا می کند.